ดอกสว่าน คืออุปกรณ์สำคัญที่ขาดไม่ได้ในงานเจาะ ไม่ว่าจะเป็นงานไม้ เหล็ก หรือคอนกรีต เพราะหน้าที่หลักของ ดอกสว่าน คือการ “เจาะรู” เพื่อให้สามารถยึดวัสดุได้สะดวก เช่น การใส่พุก ขันน็อต หรือร้อยสายไฟต่างๆ ให้ปลอดภัยและเรียบร้อย โดยหัวใจของการเลือก ดอกสว่าน ให้เหมาะสม คือ “วัสดุของดอกสว่านต้องแข็งกว่าวัสดุที่เจาะเสมอ“ การเลือก ดอกสว่าน ที่ถูกต้องจะช่วยให้งานมีประสิทธิภาพ ปลอดภัย และช่วยยืดอายุการใช้งานของเครื่องมือ
ดอกสว่านมีกี่ประเภท? ใช้งานอย่างไรให้ถูกต้อง
ในปัจจุบัน ดอกสว่าน มีหลากหลายชนิด ขึ้นอยู่กับลักษณะของงานและวัสดุที่จะเจาะ ซึ่งสามารถแบ่งได้ 3 ประเภทหลัก ๆ ดังนี้:
- ดอกสว่านเจาะไม้
- ลักษณะ: ปลายแหลมคล้ายหางปลา ช่วยให้เจาะไม้ได้ง่ายและตรง
- ขนาดที่นิยม: 5, 6, 8 หรือ 10 มม.
- การใช้งาน: เหมาะกับงานไม้ทุกชนิด เช่น เจาะเพื่อใส่บานพับ ร้อยสายไฟ หรือจับยึดไม้เข้าด้วยกัน โดยเฉพาะในงานบ้านไม้สไตล์โบราณ
- ดอกสว่านเจาะเหล็ก
- ลักษณะ: มีร่องเกลียว (Flute) และปลายแบบ Split Point ช่วยป้องกันการหนีศูนย์ขณะเริ่มเจาะ ทำให้จิกนำศูนย์และเจาะได้ตรง
- วัสดุ: ผลิตจากเหล็กกล้าไฮสปีด (High-Speed Steel: HSS) แข็งแรง ทนทาน
- การใช้งาน: ใช้เจาะเหล็ก, โลหะ, พลาสติก หรือแม้แต่งานไม้บางประเภท ดอกสว่าน เจาะเหล็กจึงถือเป็น ดอกสว่าน อเนกประสงค์ที่ควรมีติดกล่องเครื่องมือไว้เสมอ
- ดอกสว่านเจาะปูน/คอนกรีต
- ลักษณะ: ปลายแข็งพิเศษ ทำจากคาร์ไบด์ (Carbide) มีความสามารถทนแรงกระแทกสูง ปลายดอกจะออกแบบพิเศษ (รูปทรงเจดีย์) เพื่อลดการลื่นไถลและการหนีศูนย์ในการเจาะกระเบื้องแผ่นเรียบที่มีความแข็งสูง
- การใช้งาน: มักใช้ร่วมกับสว่านกระแทกหรือสว่านโรตารี่ เหมาะสำหรับเจาะวัสดุแข็ง เช่น ปูน, คอนกรีต, อิฐมอญ, หรือกระเบื้องแกรนิตโต้ ไม่ว่าจะเป็นพื้นหรือผนัง
ดอกสว่าน ต้องใช้คู่กับเครื่องสว่านเสมอ
แม้ ดอกสว่าน จะมีความแข็งแรงเพียงใด แต่ก็ไม่สามารถเจาะเองได้ จำเป็นต้องใช้งานร่วมกับ เครื่องสว่าน ซึ่งเป็นตัวขับให้ดอกหมุน โดยมีให้เลือกใช้ทั้งแบบ:
- สว่านมือ: (นิยมในอดีต ปัจจุบันไม่ค่อยใช้แล้ว)
- สว่านไฟฟ้า: (นิยมในปัจจุบัน มีให้เลือกทั้งแบบมีสายและไร้สาย)
เครื่องสว่าน ที่ดีจะต้องสามารถจับยึด ดอกสว่าน ได้แน่น ไม่ให้หมุนสะบัดหรือเสียศูนย์ระหว่างใช้งาน เพื่อให้งานเจาะเป็นไปอย่างราบรื่นและแม่นยำ
เทคนิคการลับคมดอกสว่าน: ยืดอายุการใช้งาน ประหยัดค่าใช้จ่าย
ดอกสว่าน ที่คมกริบคือหัวใจของงานเจาะที่แม่นยำและรวดเร็ว แต่เมื่อใช้งานไปสักพัก ดอกสว่าน ย่อมทื่อลง การลับคม ดอกสว่าน เป็นทักษะสำคัญที่ช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายและยืดอายุการใช้งานของ ดอกสว่าน ได้อย่างมาก:
- อุปกรณ์ที่ต้องใช้:
- เครื่องเจียร หรือหินลับมีด (สำหรับมืออาชีพอาจใช้เครื่องลับ ดอกสว่าน เฉพาะทาง)
- ถ้วยน้ำสำหรับหล่อเย็น ดอกสว่าน
- แว่นตานิรภัยและถุงมือป้องกัน
- หลักการลับคม:
- มุมปลายดอก: สำหรับ ดอกสว่าน เจาะเหล็กทั่วไป มุมปลายดอกที่เหมาะสมคือ 118-135 องศา (มุมที่เล็กกว่าเหมาะสำหรับวัสดุที่อ่อนกว่า ส่วนมุมที่กว้างกว่าเหมาะสำหรับวัสดุที่แข็งกว่า)
- มุมคลายคม (Relief Angle): เป็นมุมที่สำคัญมากในการลับคม ดอกสว่าน ต้องมีมุมคลายคมที่เหมาะสม เพื่อให้คมตัดสามารถกินเนื้อวัสดุได้ ถ้าไม่มีมุมนี้ ดอกสว่าน จะไม่สามารถเจาะได้ หรือจะเกิดความร้อนสูง
- การลับคมส่วนกลาง (Web Thinning): สำหรับ ดอกสว่าน ขนาดใหญ่ การลับคมส่วนกลางจะช่วยลดแรงกดที่ต้องใช้ในการเจาะ ทำให้เจาะได้ง่ายขึ้นและลดการสะบัด
- ขั้นตอนการลับคม (ด้วยเครื่องเจียร):
- จับ ดอกสว่าน ให้มั่นคง โดยให้ปลายดอกชี้เข้าหาหินเจียร
- ค่อยๆ กดปลาย ดอกสว่าน ลงบนหินเจียร โดยรักษามุมปลายดอกและมุมคลายคมที่ถูกต้อง
- บิด ดอกสว่าน เล็กน้อยขณะลับคม เพื่อสร้างมุมคลายคมที่ต่อเนื่อง
- ลับคมทีละครึ่งของปลายดอก โดยสลับข้างไปมา เพื่อให้คมทั้งสองด้านมีความสมดุล
- จุ่ม ดอกสว่าน ในน้ำเป็นระยะ เพื่อระบายความร้อน ป้องกันไม่ให้ ดอกสว่าน เสียคุณสมบัติ
- ตรวจสอบความคมและมุมของ ดอกสว่าน ด้วยสายตาหรือเกจวัดคม ดอกสว่าน
การฝึกฝนบ่อยๆ จะทำให้คุณลับคม ดอกสว่าน ได้อย่างแม่นยำและรวดเร็ว ช่วยให้ ดอกสว่าน เก่ากลับมาคมกริบเหมือนใหม่ พร้อมใช้งานในทุกสถานการณ์
เคล็ดลับการใช้ดอกสว่านให้ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ
เพื่อให้ ดอกสว่าน ใช้งานได้นาน และเจาะได้อย่างปลอดภัย ควรปฏิบัติตามคำแนะนำดังต่อไปนี้:
- ✅ ตรวจสอบปลายดอกก่อนใช้งาน: ถ้าไม่คม ให้ลับคมใหม่ทันที เพราะ ดอกสว่าน ที่ทื่อจะร้อนง่าย และหักได้ ซึ่งอาจเป็นอันตรายและทำให้งานเสียหาย
- ✅ ตอกนำด้วยเหล็กนำศูนย์: โดยเฉพาะเมื่อต้องการความแม่นยำสูง การตอกนำด้วยเหล็กนำศูนย์จะช่วยป้องกันการลื่นของปลาย ดอกสว่าน ทำให้เจาะได้ตรงจุดที่ต้องการ
- ✅ ยึดชิ้นงานให้แน่น: ใช้แท่นจับหรือปากกาจับชิ้นงาน เพื่อป้องกันการเลื่อนไปมาขณะเจาะ ซึ่งจะช่วยเพิ่มความปลอดภัยและความแม่นยำ
- ✅ ขันดอกให้แน่นด้วยกุญแจขันหัวสว่าน: อย่าขันด้วยมือเปล่า เพราะอาจทำให้ ดอกสว่าน หลุดหรือหมุนเบี้ยวได้ในระหว่างการใช้งาน
- ✅ หมุนทดสอบก่อนใช้งานจริง: หลังจากขัน ดอกสว่าน แน่นแล้ว ลองเปิดสวิตช์ให้สว่านหมุน เพื่อตรวจสอบว่า ดอกสว่าน หมุนตรง ไม่แกว่ง เพื่อความปลอดภัยและแม่นยำในการเจาะ
- ✅ ใส่อุปกรณ์ป้องกัน: สวมแว่นตานิรภัยทุกครั้ง เพื่อป้องกันเศษวัสดุหรือผงฝุ่นที่เกิดจากการเจาะกระเด็นเข้าตา
- ✅ แต่งกายให้ปลอดภัย: เสื้อผ้ารัดกุม ไม่สวมเสื้อแขนยาวหรือเครื่องประดับที่อาจเข้าไปพันกับสว่าน ซึ่งอาจก่อให้เกิดอุบัติเหตุได้
- ✅ หลังใช้งานควรถอดดอกสว่านออกมาทำความสะอาด: และเก็บในที่แห้ง ไม่ให้ขึ้นสนิม เพื่อยืดอายุการใช้งาน
สรุป: เลือกดอกสว่านให้ถูก ใช้งานได้ดี งานเจาะก็ไม่มีพลาด
การเลือกใช้ ดอกสว่าน อย่างเหมาะสมกับประเภทของวัสดุ ไม่เพียงแต่ช่วยให้ชิ้นงานออกมาดีและแม่นยำเท่านั้น แต่ยังช่วยยืดอายุการใช้งานของทั้ง ดอกสว่าน และเครื่องมือได้อย่างมาก การรู้จักชนิดของ ดอกสว่าน และวิธีใช้ที่ถูกต้อง จึงเป็นเรื่องที่ช่างมืออาชีพและช่าง DIY ควรรู้ติดตัวไว้เสมอ เพื่อให้งานเจาะของคุณเป็นเรื่องง่าย ปลอดภัย และได้ผลลัพธ์ที่น่าพึงพอใจในทุกครั้ง